Pierre Loti Yabancı Turistleri Ağırlamaya Devam Ediyor

Akşamın karanlığı Eyüp tepesine doğru vururken, etrafta bir kargaşa bir hızlı akış var tepeye doğru, gidenler gelenler göreceksiniz çok hızlı bir şekilde. Eyüp tepesinde ki, bu hareketlilik, hem hafta sonu olması hem de, akşam vakti ki, insanlar günlerini dolu dolu yaşamak için, en kısa zamanda ne kadar hızlı ve dolu yaşanabilinir. Bunu görmekle beraber, Eyüp tepesine tırmandığınız da, Pierre Loti tepesine geldiğinizi anlarsınız. Tepeye varır varmaz da, şöyle etrafa baktığınızda, gündüz bir ayrı güzellik, gece ayrı bir güzelliği hemen hissedersiniz. … Ve bütün kafanızdaki duygu ve düşünceler uçar gider, hatta tasa ve kederden iz dahi kalamadığını görürsünüz.

İşte biz de bu Pazar günü ziyaret ettiğimiz Pierre Loti ‘de çay sefasının çok farklı ve nostaljik bir durum olduğunu hemen anlarsınız. Adımımızı kapıdan içeriye atar atmaz, bizleri çok sıcak karşılayan Cafe Pierre Loti’nin yaklaşık 30 yıldan fazla müdürlüğünü yürüten, Ferhat Çokbiçer’e gazeteci oduğumuzu ve bize Pierre Loti hakkında bilgi vermesini istediğimizde, yılların tecrübesi olarak, birkaç dilde hazırlatmış olduğu kitapçığını veriyor. Hemen arkasından da biz, fotoğraflarını çekiyoruz. Birimiz elma çayı içerken, ben turistlerin dediği gibi, "Turkish tea” Türk çayından vazgeçmiyorum.

Hemen yanımda oturan isviçre’den gelmiş karı koca iki turistle kaynaşıyoruz ve muhabbet hızla uzamaya başlıyor… Bana fazla pahalı olmayan orta seviyede lokanta isimleri soruyorlar. Eyüp’e yakın bota binmek için liman olup olmadığını soruyorlar. Bayanın İstanbul’a ilk defa geldiğini, beyfendinin ikinci gelişi olduğunu öğreniyoruz. Gazeteci olduğumu öğrenince de kartımı istediler… Bende verdim. Memleketlerine gittiklerinde, bana haber ya da makale yazacaklarını söylediler.Dunyatimes.com’un üç dilde yani hem de İngilizce de yayın yaptığımı söyleyince çok memnun oldular.

Hakikaten Türkiye de İngilizce yayın yapan gazete yok gibi, dış ülkelere bakarak. Geçtiğimiz günlerde, Müsiad’ın fuarında Suudiye Arabistan’dan gelen "İslamic Development bank” yetkilisi ile de yaptığım röportajda da, kartımı verdiğim de, Türkçe, İngilizce ve Arapça yayın yapan Dunyatimes.com’un kartvizitini verince, havalara uçtu… İlk etap da pek bir şey anlamadım ama, sorduğumda da, bana dedi ki, Türkiye de İngilizce gazete bulamıyoruz okumak için dedi. Dunyatimes.com ’un da, İngilizce olması bizi çok sevindirdi dedi. Bundan sonrada memleketimde buradan takip edeceğim Türkiye ile ilgili haberleri dedi. Hatta memleketine döner dönmez de hemen bana yeni gelişmeleri anlatan haberler göndermeye başladı.

Pierre Loti’yi yürüyerek çıkmıştık ama, inerken teleferikle indik. Çok güzel hizmetler yapılmış, insanların rahat etmesi için, kıymetinin bilinmesi gerek…

Daha fazla anlatmak istemiyorum gidip bir görmeniz lazım. Bu anlattıklarımı sizlerin bir yaşaması lazım diyerek, Pierre Loti kimdir, ne geziyor İstanbul da, veya niçin buralara kadar gelmiş, geliş nedeni ne ve kaç yılında yaşamış ve neden Eyüp tepesi tercih etmiş, başlıca bunlar olmak üzere kısaca onun hakkında da bilgi verelim sizlere…

Pierre Loti Kim?

Yaşadığı sürede belki hiçbir yazar Pierre Loti (1850 – 1923) kadar övülüp göklere çıkarılmamıştır; asıl adı Julien Viaud olan Loti, deniz subayı olduğu için meslek hayatı boyunca birçok yabancı ülkeyi tanıma fırsatı bulmuştur. Bu ülkeler arasında kendisini en çok çeken Türkiye’dir. Öylesine ki; Türkiye ikinci vatanım diye haykırmıştır.

Loti’nin bu Türkiye aşkını, gençliğinde Türkiye’ye ilk gelişi sırasında (1876 – 1877) Aziyade ile yaşadığı bir gönül serüvenine indirgeme eğilimi vardır; Aziyade, kocasının yokluğunda haremden çıkıp sevgilisinin, bu yabancı subayın kollarına atmak için, onun Eyüp’teki evine gitmekten çekinmeyen genç bir kadındır. Julien Viaud, İstanbul’dan döndükten sonra bu şehirde yaşadıklarını kitaba dökmeyi düşünür.

Düzenli bir şekilde tuttuğu günlüğü, ortaya bir roman çıkarmasına yardım edecektir. Nitekim öyle olmuştur. Ama onun bu ilk roman "Aziyade” neredeyse hiç ilgi uyandırmaz. Kuşkusuz Aziyade’ye olan aşkı, onun Türk dünyasına girmesine etkendir ama, o Türk’lere duyduğu bağlılık ve saygının çok daha az kişisel nedenlere bağlı olduğunu açıklamıştır.

Bu nedenleri ise yapıtlarında dağınık bir şekilde buluruz. Aziyade’ye gelince, sevgilisinin gitmesinden bir süre sonra ölür. On yıl sonra (1887) Loti, ikinci kez Türkiye’ye gelir. Bu daha çok; korktuğu şeyden kesin emin olmak içindir: Aziyade’nin ölümü.

Yaptığı araştırmalar onu Topkapı mezarlığına götürmekle sonuçlanır. Bunda böyle Türkiye’ye her gelişinde o mezarlığı ziyaret edecektir Loti. Loti Türkiye’de bulunduğu sıralar Türk kılığına girerdi; başında fes, elinde tesbih, halkın arasına karışmaktan, İstanbul’un birbirinin içine geçmiş sokaklarında dolaşmaktan, kahvehanelerde oturup nargile tüttürüp, Türk kahvesi içmekten hoşlanırdı.

Fatih ya da Yavuz Selim camileri dolayları; yeğlediği yörelerdi ama, onu en çok çeken Eyüp’tü. Kuşkusuz Haliç sırtlarındaki bu kahveye sık sık uğruyor, görkemli manzaraya dalıp gidiyor, buradaki dinginliğin tadına varıyordu. Nasıl oldu, ne zaman oldu tam bilinmiyor ama, o zamandan beri burası Pierre Loti kahvesi diye anılır.